W Polsce na skutek smogu umiera przedwcześnie około 44 000 osób rocznie. To więcej niż w wypadkach samochodowych.
Smog powstaje wskutek zanieczyszczenia powietrza, przede wszystkim przez tzw. pyły zawieszone. Mogą one zawierać różne substancje toksyczne, takie jak: benzo(a)piren, metale ciężkie, dioksyny czy furany. Na powstawanie smogu składają się zarówno działania człowieka (emisja szkodliwych substancji do atmosfery), jak i czynniki środowiskowe (temperatura, wilgotność i ukształtowanie terenu). Życie w zanieczyszczonym powietrzu niesie tragiczne skutki dla organizmu: częstsze powikłania chorób sercowo-naczyniowych np. udar mózgu, zawał serca, częstsze infekcje i choroby dróg oddechowych np. astma, rak płuca, a także zmniejszenie płodności. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia długotrwałe zamieszkanie na obszarze dotkniętym smogiem skraca życie średnio o 20%. W Polsce na skutek smogu umiera przedwcześnie około 44 000 osób rocznie.
Z raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2018 roku wynika, że najpoważniejszym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest nieprawidłowe ogrzewanie domów. Na kolejnych miejscach są transport i przemysł. Poważnym problemem wielu polskich gospodarstw domowych jest spalanie odpadów. Nie mniej istotnym czynnikiem decydującym o możliwości powstawania smogu jest spalanie kiepskiej jakości węgla. Czasem wystarczy rozpalać w piecu metodą od góry, by uniknąć ogromnego zadymienia.
Walka o czyste powietrze
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej realizuje rządowy program „Czyste powietrze”. W ramach programu można otrzymać dofinansowanie m.in. na wymianę starych pieców i kotłów, docieplenie budynku, zakup i wymianę stolarki okiennej i drzwiowej oraz montaż lub modernizację instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej.
Wniosek o dofinansowanie można złożyć w wersji elektronicznej w aplikacji dostępnej na stronie internetowej www.wfosigw.lodz.pl, a w formie papierowej w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi lub w Urzędzie Miejskim w Koluszkach. W koluszkowskim magistracie w każdy poniedziałek (w godz. 8.00 – 12.00) i środę (w godz. 12.00 – 16.00) można również skorzystać z punktu konsultacyjnego (pokoje 212 i 219 na II piętrze).
Nabór wniosków potrwa do 30 czerwca 2027 roku. By zachęcić Polaków do korzystania z programu, NFOŚiGW zamierza wprowadzić zmiany w regulaminie. Przede wszystkim zamierza uprościć formularz wniosku oraz skrócić czas oczekiwania na rozpatrzenie.
Pół miliona kary
To nie jedyne działania realizowane w trosce o jakość powietrza. W tym roku parlament przyjął przepisy, w ramach których samorządy mogą słono zapłacić za brak poprawy jakości powietrza na swoim terenie. W każdym województwie powstaną programy ochrony powietrza. Dokumenty zawierać będą konkretne działania zmierzające do poprawy jakości powietrza w jak najkrótszym czasie. Zarząd województwa raz w roku sprawdzi, czy gminy wdrażają program. Samorządom, które nie przystosują się do nowych przepisów, będą grozić bardzo wysokie kary, wynoszące pół miliona złotych. W ten sposób rząd chce zmobilizować gminy do działania. Dzięki zagrożeniu karom być może samorządy zmienią swoje priorytety i zaczną efektywniej pozyskiwać środki zewnętrzne na realizację ekologicznych projektów. Może uznają przyłączanie mieszkań do sieci ciepłowniczej nie za wizję zapisaną w strategii na najbliższe kilkadziesiąt lat, ale za cel operacyjny w bieżącej kadencji.
Większa świadomość
W gminie Koluszki obowiązek informowania lokalnej społeczności o zanieczyszczeniu powietrza wzięli na siebie… mieszkańcy. 22 grudnia 2017 roku na portalu społecznościowym Facebook powstała strona „Koluszki Alarm Smogowy”. Witryna w krótkim czasie zyskała kilkuset użytkowników. Początkowo profil informował mieszkańców o aktualnej jakości powietrza na podstawie własnych pomiarów. Pod koniec 2018 roku z inicjatywy strony „Koluszki Alarm Smogowy” gmina Koluszki zainstalowała sensory jakości powietrza zarządzane przez firmę Airly. Trzy czujniki zostały zamontowane w Koluszkach, a jeden w Gałkowie Dużym. System monitoringu jakości powietrza Airly pomaga budować świadomość i gromadzić informacje na temat przyczyn zanieczyszczenia powietrza. Dane z sensorów przesyłane są co minutę na serwery, a każdy mieszkaniec może sprawdzić wyniki na stronie internetowej www.airly.eu/map/ oraz w aplikacji mobilnej Airly. Obecnie pomiary na terenie gminy Koluszki prowadzone są przez pięć urządzeń.
Urzędnicy w terenie
W bieżącym sezonie grzewczym Urząd Miejski w Koluszkach zamierza przeprowadzić 300 kontroli nieruchomości (50 miesięcznie). Na zlecenie burmistrza Koluszek urzędnicy mają pobierać próbki odpadów na okoliczność tego, czy w piecu były spalane niedozwolone materiały. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości mieszkańcy mogą zostać ukarani grzywną nawet do 5 tys. zł.
Nie bez znaczenia dla poprawy jakości powietrza jest również realizowany przez gminę projekt termomodernizacji zasobu komunalnego. W ramach tego przedsięwzięcia kilka budynków wielorodzinnych zostanie podłączonych do sieci gazowej.
(jp)
TY TEŻ MOŻESZ ZADBAĆ O POPRAWĘ JAKOŚCI POWIETRZA
– Wymień piec opalany szkodliwym paliwem na nowoczesny piec ekologiczny. Warto zainwestować w wysokiej jakości opał (by nie doprowadzić do znacznej emisji szkodliwych dla zdrowia substancji, wilgotność spalanego drewna nie powinna przekraczać 20%).
– Postaw na odpowiednią termoizolację oraz redukuj straty ciepła.
– Ogranicz jazdę samochodem. Dbaj o jego stan techniczny.
– Dbaj o okoliczną zieleń. Drzewa i krzewy produkują tlen i pochłaniają część zanieczyszczeń.
– Dawaj dobry przykład. Edukuj najmłodszych – pozytywne nawyki u dzieci zaowocują czystszym powietrzem w przyszłości. Rozmawiaj na temat ochrony powietrza z rodziną.
– Reaguj na zachowania sąsiadów. Osoby, które palą odpady, szkodzą również tobie.
JAK PALIĆ EKONOMICZNIE, A ZARAZEM NIE TRUĆ SIEBIE I INNYCH?
Jednym ze sposobów na dużo efektywniejsze spalanie węgla oraz drewna w najpopularniejszych piecach lub kotłach jest rozpalanie od góry.
W jakich piecach i kotłach można palić od góry? Sprawdź na stronie internetowej czysteogrzewanie.pl.
- Przygotuj węgiel lub drewno w ilości ok. połowy pojemności paleniska, kilka szczap suchego drewna oraz inną rozpałkę, jakiej zwykle używasz w nieco większej ilości.
- Na pusty ruszt wrzuć najpierw grubsze bryły węgla, a potem przesyp drobniejszymi, tak by cała warstwa była równa. Podobnie gdy palisz drewnem – najpierw ułóż ciasno w poziomie grubsze kawałki, a potem drobniejsze.
- Na wierzchu węgla ułóż drewno grube min. na dwa palce, najlepiej żeby przykryło całą powierzchnię paleniska. Dodaj następną warstwę drewna, tym razem już tylko na środku i z patyków grubości jednego palca.
- Na środku ułóż stosik z drobnych patyków nie grubszych niż kciuk. Następnie w szczeliny powtykaj bardzo drobne drzazgi, kawałek słomy albo papieru, kawałek podpałki itp. – coś, co będzie można odpalić zapałką.
- Zamknij dolne drzwiczki. Przy pomocy śruby regulacyjnej uchyl klapkę dolną (powietrza głównego) na ok. 1 cm (jeśli nie masz dmuchawy).
- Jeśli w górnych drzwiczkach posiadasz klapkę czy otwory doprowadzające powietrze, otwórz je. Jeśli jest to klapka, uchyl ją na ok. 5 mm.
- Podpal rozpałkę i zamknij górne drzwiczki, chyba że nie ma w nich żadnych otworów napowietrzających, wtedy na początku zostaw je nieznacznie uchylone, aby rozpałka mogła się zająć ogniem.
- Jeśli kocioł posiada dmuchawę, ustaw ją na ok. 30% mocy. Właściwą intensywność nadmuchu powinieneś ustalić po obserwacji tego, co wydobywa się z komina, kiedy już węgiel się rozpali. Gęsty, czarny dym będzie oznaczał zbyt duży nadmuch, a gęsty, biały lub siwy – zbyt mało powietrza.
- Jeśli kocioł posiada sterownik, ustaw temperaturę zadaną wstępnie na ok. 60 stopni C, nawet jeśli zwykle paliłeś mocniej. Będziesz miał margines bezpieczeństwa, w razie gdybyś zauważył jakieś problemy.
- Kiedy szczapy drewna zajmą się ogniem, możesz iść zająć się swoimi sprawami. Jednak przy pierwszych kilku próbach może zdarzyć się, że rozpałka zgaśnie, zanim zajmie się grubsze drewno i węgiel. Pomóc może dodanie jej w większej ilości i szersze uchylenie klapki w dolnych drzwiczkach (lub zwiększenie obrotów dmuchawy).
- Przez pierwsze pół godziny od rozpalenia pojawi się zapewne trochę dymu z węgla. Nie będzie go jednak tak dużo, jak w przypadku tradycyjnego palenia. Węgiel będzie się teraz palił wolniej i mniej intensywnie niż zwykle (temperatura będzie rosła wolniej – to normalne), a w miarę powstawania warstwy żaru, dymu będzie coraz mniej, a temperatura wody w kotle powinna rosnąć bez problemu do normalnych pułapów.
- Gdy cały zasyp rozżarzy się (poznasz to po tym, że dolne drzwiczki – te mające kontakt z paleniskiem przy ruszcie – będą ciepłe), możesz zmniejszyć dopływ powietrza od dołu, uchylając klapkę na 1-2 mm (lub tyle, ile potrzeba, by woda wychodząca na grzejniki miała odpowiednią temperaturę) oraz zamknąć dopływ powietrza przez górne drzwiczki.
- Od tej chwili kocioł nie wymaga już obsługi aż do ponownego rozpalenia. Nie musisz odwiedzać kotłowni (choć z początku lepiej zaglądaj co jakiś czas i patrz, czy wszystko w porządku), nie musisz przegarniać rusztu pogrzebaczem – i tak wszystko się wypali (źródło: czysteogrzewanie.pl).
